Język Klasyczny vs Mówiony – Sprawdź Różnice i Dowiedz się, Dlaczego są Ważne!

Dokonując podziału języka, wyróżnić można dwie formy języka – język klasyczny i język mówiony. Czym się one charakteryzują, jakie są między nimi różnice oraz czy ich znajomość ma duże znaczenie w przypadku tłumaczeń? Poznaj najważniejsze informacje dotyczące języka klasycznego i języka mówionego.

Co to jest język klasyczny?

Język klasyczny to zwykle język pisany. Jednak nie zawsze tekst musi być napisany w języku klasycznym. Jeden z najbardziej charakterystycznych stylów języka klasycznego to oczywiście język formalny. To jednak wciąż nie wyczerpuje definicji tego rodzaju języka. Czym więc jest język klasyczny?

Najprościej ujmując, klasyczny język polski charakteryzuje się poprawną polszczyzną, zgodnością z zatwierdzonymi zasadami pisowni, nienaganną gramatyką, ortografią, szykiem zdań i interpunkcją. W języku klasycznym nie występują wyrażenia potoczne, zapożyczenia językowe czy slang, w które z kolei obfituje język mówiony. Przykładami użycia języka klasycznego są teksty dokumentów, podręczników, większość tekstów naukowych, encyklopedii czy niektórych książek.

Jakie jeszcze cechy języka pisanego można wskazać? Język pisany wyróżnia się tym, że:

• ma trwały charakter – dzięki zapiskom możliwe jest dziś badanie języków wymarłych,

• ma uporządkowaną strukturę – w rezultacie wywód jest logiczny, nie występują zbędne wtrącenia,

• występują w nim złożone konstrukcje zdaniowe, przy czym dąży się do wyeliminowania np. powtórzeń czy różnorodnych błędów,

• jest pozbawiony choćby gestykulacji – klasyczny język może jednak zawierać słownictwo nacechowane emocjonalnie,

• pozwala na komunikację również wówczas, gdy adresat nie jest obecny w danym miejscu.

Język mówiony – charakterystyka

Język mówiony to sposób komunikacji charakterystyczny dla stylu potocznego. Najbardziej powszechną formą języka mówionego jest dialog. Trudno jednak uznać, że język mówiony jest wyłącznie prosty czy niepoprawny i polega na wymianie zdań. Przeciwnie, również monologi (także przemowy polityczne, w których dąży się do jak największej poprawności), to oczywiście język mówiony. Mowę cechuje:

• emocjonalne zabarwienie – rozmówca często gestykuluje, korzysta z intonacji czy mimiki (wykorzystuje mowę ciała),

• możliwość stosowania wyrażeń potocznych czy nawet słowotwórstwo – mowa z reguły pozbawiona jest specjalistycznej terminologii,

• logiczność w ograniczonym zakresie – powodem są choćby pojawiające się wtrącenia, nawiązania czy niepełne zdania,

• ulotność – język mówiony wykorzystywany jest w konkretnych sytuacjach, w rezultacie czego jest ściśle związany z daną interakcją,

• bezpośredniość – rozmówca stosuje zwroty bezpośrednie do odbiorcy i elementy, które mają służyć podtrzymaniu kontaktu.

Język mówiony to bardzo elastyczny sposób porozumiewania się. Co jednak ważne, nie dotyczy wyłącznie systemu znaków dźwiękowych, czyli mowy.

Język mówiony – przykłady

Język mówiony to taki, który wszyscy doskonale znamy, na co dzień rozumiemy i stosujemy go niemal nieustannie. Występuje on również w tekstach – język mówiony można odnaleźć w wielu kontekstach. Przykłady to:

• język mówiony w tekstach fikcji literackiej – powieści, kryminały czy literatura dziecięca czerpią z języka mówionego jak najwięcej (aby np. doskonale oddać przemyślenia autora) i z jego pomocą odwołują się do znanych odbiorcy kontekstów społecznych i kulturowych,

• język mówiony w poradnikach i innych tekstach o luźnym charakterze – przykładem mogą być teksty na blogach,

• język mówiony w tłumaczeniach pisemnych – język mówiony jest elastyczny, wyraża emocje i pobudza wyobraźnię, dzięki czemu powszechnie korzystają z niego tłumacze.

Różnice w języku mówionym i pisanym

Czym język mówiony różni się od pisanego? Różnic jest sporo i dotyczą one różnych aspektów – od faktu, że pismo jest wtórne do języka mówionego aż po hermetyczność języka klasycznego. Język pisany ma to do siebie, że użytkownik (odbiorca) nie może dopytać o niezrozumiałe dla niego kwestie.

Inne różnice między językiem mówionym a pisanym to:

• spontaniczność – bardziej spontaniczny jest język mówiony,

• zaangażowanie ciała – język pisany nie korzysta z mowy ciała,

• otwartość – język mówiony (w przeciwieństwie do języka pisanego) ma charakter otwarty, co oznacza, że w każdym momencie możliwe jest uzupełnienie przekazu.

W rezultacie polszczyzna mówiona a pisana potrafią się od siebie skrajnie różnić. Mimo że zarówno za pomocą mowy, jak i tekstu można przekazać ten sam komunikat, to od strony technicznej jego konstrukcja będzie różnorodna.

Co to jest slang?

Poruszając zagadnienie języka mówionego, należy także wspomnieć o slangu. Co to jest slang? Zgodnie z definicją zawartą w słowniku PWN, przez slang należy rozumieć potoczną odmianę języka, która używana jest przez grupę zawodową lub środowiskową. W drugim przypadku wyróżnić można np. slang młodzieżowy.

Przykładowe słowa slangu młodzieżowego i ich znaczenie to:

• yolo – z ang. you only live once (czyli żyje się tylko raz),

• boomer – osoba starsza, która ma sentyment do czasów minionych,

• tbh – z ang. to be honest (szczerze mówiąc).

Wiele słów i zwrotów zaliczanych do slangu młodzieżowego czerpie z języka angielskiego czy ponglish. Więcej na temat ponglish przeczytasz tutaj: Ponglish, czyli język polsko-angielski.

Którego rodzaju języka używa się podczas tłumaczeń?

Rodzaj języka użytego w tłumaczeniu zależy od specyfiki konkretnego materiału i pożądanego efektu końcowego. Język klasyczny w tłumaczeniach to domena wszelkiego rodzaju dokumentów, przekładów artykułów naukowych i innych tekstów formalnych. Język mówiony z kolei występuje niemal zawsze w przekładach literatury pięknej, książkach poradnikowych, tekstach internetowych czy tłumaczeniach tekstów dziennikarskich.

Tłumaczenia tekstów mówionych w języku obcym wykonuje się, stosując polski język mówiony, nie zaś klasyczny. Co jednak ważne, niektóre tłumaczenia wymagają doskonałej znajomości obu rodzajów języka i to niezależnie od konkretnego języka obcego, z jakiego wykonywane jest tłumaczenie. Tylko w ten sposób można zachować prawdziwy kontekst i oryginalny charakter przekładu. W sytuacji takich tłumaczeń nieocenione jest biuro tłumaczeń zatrudniające specjalistów – osoby posiadające odpowiednią wiedzę i wrażliwość językową.